Dossier Naam

Nieuw Belgisch naamrecht

Aanpassing naamrecht Wet 25 december 2016: dubbele naam in alfabetische volgorde bij onenigheid ouders

VLAVABBS maakte onderstaande summiere samenvatting van de nieuwe wetgeving, net als een uitgebreider overzicht van de nieuwe regels in een apart document. Alle reacties, vragen en opmerkingen zijn steeds welkom.

Op 30 december 2016 verscheen in het Staatsblad de wet van 25 december 2016 tot wijziging van de artikelen 335 en 335ter van het Burgerlijk Wetboek betreffende de wijze van naamsoverdracht aan het kind waarin een nieuwe standaardregeling bij onenigheid of gebrek aan keuze wordt voorzien. Eveneens op 30 december 2016 werd in het Staatsblad een bijkomende Omzendbrief van de Minister van Justitie ter verduidelijking van de nieuwe regels opgenomen.
Het arrest nr. 2/2016 van het Grondwettelijk van 14 januari 2016 vernietigde vanaf 1 januari 2017 de standaardregeling dat bij onenigheid tussen de ouders of bij afwezigheid van keuze het kind de naam van de vader kreeg. Voortaan krijgt een eerste gemeenschappelijk kind waarvan de afstamming ten opzichte van beide ouders vaststaat bij de geboorteaangifte de dubbele naam in alfabetische volgorde, indien er bij de ouders onenigheid bestaat over de naam of zij weigeren een keuze te maken. Indien de ouders zelf reeds beschikken over een dubbele naam, kan slechts één naam voor elk van hen worden doorgegeven. Ook bij onenigheid tussen de meeouders of wanneer deze weigeren een keuze te maken wordt dezelfde regeling van kracht.
Gelukkig leidt deze aanpassing niet tot meer administratieve overlast: de aangevers of de aangever verklaren bij de aangifte van geboorte welke de naam van het kind is. De gemeenschappelijke verklaring mag, maar hoeft niet meer ingevuld te worden. Net zoals bij de voornamen, delen de aangever of aangevers aan de ambtenaar van de burgerlijke stand de overeenstemming tussen de ouders over de naam van het kind mee of de onenigheid of de weigering om een keuze te maken.
De nieuwe regeling is enkel van kracht voor kinderen geboren vanaf 1 januari 2017. Van 1 januari 2017 tot 1 juli 2017 kan één van de ouders wel vragen om de nieuwe standaardregeling toe te passen op hun gemeenschappelijke minderjarige kinderen, indien er bij de aangifte van geboorte van hun eerste gemeenschappelijke kind geboren tussen 1 juni 2014 (inwerkingtreding nieuwe naamrecht) en 31 december 2016 (datum tot wanneer de standaardregeling door het arrest van het Grondwettelijk Hof behouden bleef) onenigheid was over de naam of er toen geen keuze gemaakt werd. Deze verklaring om in plaats van de vadersnaam de dubbele naam in alfabetische volgorde toe te kennen, wordt afgelegd bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de woonplaats van het kind.

Onderstaande schema's kunnen je helpen bij het nieuwe naamrecht (wet van 8 mei 2014). Ze werden aangepast om rekening te houden met de wijzigingen van de wet van 22 december 2014 met ingang vanaf 1 januari 2015, inclusief de naam van een kind met een moeder en een meemoeder. Ze worden nog verder aangepast aan de wet van 25 december 2016.

• Alle schema's in een pdf-bestand

Chronologie

• Op 26 mei 2014 verscheen in het Belgisch Staatsblad het nieuwe naamrecht (Wet van 8 mei 2014 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek met het oog op de invoering van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht aan het kind en aan de geadopteerde). VLAVABBS maakte een overzichtsdocument (1 juni 2014) met de voornaamste nieuwe regels, de toepassingsmodaliteiten en nieuwe documentaire aktenmodellen.
• Op 30 mei 2014 verscheen in het Staatsblad het Koninklijk Besluit dat de inwerkingtreding vaststelt op 1 juni 2014.
• Een omzendbrief werd gepubliceerd in het Staatsblad op 30 mei 2014.
• De wijzigingen aan de structuren van het Rijksregister staan operationeel sinds 1 september 2014. Ze werden reeds enkele maanden voorbereid.
• Op 23 december 2014 verscheen in het Staatsblad de wet van 18 december 2014 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek, het Wetboek van internationaal privaatrecht, het Consulair Wetboek, de wet van 14 mei 2014 houdende de vaststelling van de afstamming van de meemoeder en de wet van 8 mei 2014 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek met het oog op de invoering van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht aan het kind en aan de geadopteerde. Dit is de zgn. Reparatiewet. Deze trad in werking op 1 januari 2015 samen met de afstamming van de meemoeder (met uitzondering van het door de reparatiewet herschreven overgangsrecht met betrekking tot de verklaringen van naamkeuze voor kinderen geboren of geadopteerd voor 1 juni 2014 - art. 12 van de Wet van 8 mei 2014 - dat retroactief geldt vanaf 1 juni 2014).
  De reparatiewet bevat als belangrijkste onderdelen (naast enkele juridisch-technische verbeteringen van de verwijzingen en sommige bewoordingen):
  (1) de meemoeder toe te laten het vaderschap te betwisten in bepaalde gevallen zoals dat omgekeerd ook reeds mogelijk was
  (2) het internationaal privaatrecht te verduidelijken wat het toepasselijk recht en de bevoegde rechter betreft bij de vestiging van een afstammingsband langs meemoederszijde (voor het vestigen van een afstammingsband geldt voortaan steeds het recht van de staat waarvan de persoon in kwestie de nationaliteit heeft)
  (3) ouders van Belgische kinderen die hun woonplaats in het buitenland hebben kunnen voortaan terecht op de ambassades/consulaten voor het afleggen van een verklaring van naamkeuze ingevolge het overgangsrecht
  (4) moeder en meemoeder zullen op dezelfde wijze als moeder en vader gebruik kunnen maken van het nieuwe naamrecht met alle keuzemogelijkheden die dat inhoudt, bij gebreke van een keuze of bij onenigheid krijgt het kind de naam van de meemoeder
  (5) de verklaring van naamkeuze ingevolge het overgangsrecht (art. 12 Wet 8 mei 2014) kan enkel afgelegd worden onder voorbehoud dat ouders/adoptanten geen gemeenschappelijke meerderjarige kinderen hebben op de dag van het afleggen van de verklaring. Daarnaast wordt de termijn van 3 maanden om een verklaring van naamkeuze ingevolge het overgangsrecht af te leggen na een nieuwe geboorte of adoptie uitgebreid tot één jaar (bv. gemeenschappelijk kind geboren in 2013, nieuw kindje geboren in 2016). Bovendien krijgt iedereen één jaar de tijd om een verklaring van naamkeuze ingevolge het overgangsrecht af te leggen bij het vaststellen van een tweede afstammingsband van voor 1 juni 2014 geboren gemeenschappelijke minderjarige kinderen (bv. een erkenning in 2016 van een kind geboren in 2013).
• Met het oog op de praktische toepassing van de Reparatiewet verscheen op 29 december 2014 in het Staatsblad ook een Omzendbrief van de Minister van Justitie.
• In arrest nr. 2/2016 van het Grondwettelijk Hof (gepubliceerd in het Staatsblad op 14 maart 2016) werd de standaardregeling dat het kind de naam van de vader kreeg bij onenigheid of bij afwezigheid van keuze van naam vernietigd met effect vanaf 1 januari 2017.
• Op 30 december 2016 verscheen in het Staatsblad daarom de wet van 25 december 2016 tot wijziging van de artikelen 335 en 335ter van het Burgerlijk Wetboek betreffende de wijze van naamsoverdracht aan het kind waarin een nieuwe standaardregeling bij onenigheid of gebrek aan keuze wordt voorzien.
• Eveneens op 30 december 2016 werd in het Staatsblad een bijkomende Omzendbrief van de Minister van Justitie ter verduidelijking van de nieuwe regels opgenomen. VLAVABBS maakte een uitgebreid overzicht over de nieuwe regels.

FAQ

VLAVABBS krijgt heel wat vragen in verband met het nieuwe naamrecht, omdat deze ook voor andere gemeenten interessant zijn vindt u de vragen en antwoorden hier gebundeld