Advies Wetsvoorstel vereenvoudiging verandering naam
Op 3 maart 2023 werd in de Kamer van Volksvertegenwoordigers een wetsvoorstel ingediend dat de huidige procedure voor (familie)naamsverandering verder wil versoepelen.
Een eerste versoepeling werd reeds doorgevoerd in 2014, waarbij kinderen niet langer automatisch de familienaam van hun vader aannemen, maar waarbij de ouders er ook voor kunnen kiezen om de familienaam van de moeder of een combinatie van beide aan te nemen. Deze versoepeling zette het principe dat de naam onveranderlijk is, een principe dat centraal stond in vroegere regelgeving rond de naam, op de helling. De achterliggende gedachte: het recht om een naam te dragen is een grondrecht, dat een belangrijk onderdeel vormt van zelfidentificatie en zelfdeterminatie. Dit werd intussen ook meermaals bevestigd in rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, dat stelt dat een beperking op het recht om een naam te dragen opgelegd door de wetgever steeds een gerechtvaardigde en relevante reden moet hebben.
Nu is de familienaamsverandering in België eerder vormgegeven als een gunst die verleend wordt door de FOD Justitie via een koninklijk besluit. Of je je familienaam kan veranderen, is daarbij afhankelijk van een aantal voorwaarden en onderworpen aan een zware administratieve procedure, wat de uitoefening van het recht mogelijks in de weg kan staan.
Daarom wil het wetsvoorstel de verandering van naam toegankelijker maken, zowel naar inhoud als naar procedure.
Inhoudelijke aanpassingen Het wetvoorstel voorziet concreet dat elke burger in het leven eenmalig van achternaam kan veranderen, zonder verdere voorwaarden op te leggen. De burger zou zijn/haar naam dan kunnen veranderen naar de naam van de vader, die van de moeder of de combinatie van beide. Wil de burger zijn/haar naam veranderen maar valt die verandering niet onder één van deze drie opties, of heeft de burger dat recht om zijn/haar familienaam te veranderen al een keer uitgeoefend, zal er maar een verandering kunnen gebeuren als daar ernstige redenen toe zijn.
Aanpassingen in de procedure Bovendien hevelt het wetsvoorstel de bevoegdheid om een dergelijke aanvraag tot verandering van de familienaam te behandelen over van de FOD Justitie naar de ambtenaar van de burgerlijke stand, dit naar analogie met de huidige procedure van voornaamsverandering. De ambtenaar die een eerste verzoek tot naamsverandering ontvangt (waarvan alle modaliteiten voldaan zijn zoals hierboven beschreven) zal deze dan in elk geval moeten toekennen. Indien de verandering niet uit de drie opties bestaat, of het gaat om een tweede verzoek, is het ook aan de ambtenaar om te beoordelen of er wel degelijk ernstige redenen bestaan om die naamsverandering toe te kennen. Daar zal ook een controle van de gerechtelijke antecedenten van de aanvrager gebeuren.
De Commissie Justitie vroeg Burgerzaken Vlaanderen vzw om haar advies te geven op het wetsvoorstel. Dat advies kan je in het bijgevoegde document lezen.
Dit wetsvoorstel is momenteel nog steeds in bespreking en nog niet aangenomen.