Uitsluitend gebruiksrecht huwelijkslocatie geschrapt
Op 21 december verscheen in het Belgisch Staatsblad de Wet van 6 december 2022 om justitie menselijker, sneller en straffer te maken IIbis. Artikel 2 van deze wet heft in artikel 165/1, tweede lid, van het oud Burgerlijk Wetboek de woorden ", waarvan de gemeente het uitsluitend gebruiksrecht heeft," op.
Artikel 165/1 oud Burgerlijk Wetboek voorziet uitdrukkelijk in de mogelijkheid om huwelijken te sluiten op andere plaatsen dan het gemeentehuis, onder bepaalde voorwaarden. Omwille van de coronapandemie wensen vele gemeenten huwelijken in open lucht te organiseren. Het uitsluitend gebruiksrecht van de gemeente, dat als voorwaarde wordt gesteld in artikel 165/1 oud Burgerlijk Wetboek voor een huwelijkslocatie buiten het gemeentehuis, is hierbij problematisch. Wat als de buitenlocatie bijvoorbeeld eigendom is van of in erfpacht gegeven aan een autonoom gemeentebedrijf? Wat met een locatie die in concessie is gegeven aan de gemeente? Is huwen op het strand mogelijk?
Dezelfde vragen stellen zich voor bepaalde binnen-locaties. De huidige notie leidt tot interpretatieproblemen. Zo wordt het uitsluitend gebruiksrecht enerzijds geïnterpreteerd als het beschikkingsrecht van de gemeente over de locatie, anderzijds als het exclusief voorbehouden van de locatie voor de gemeente. De Vaste Commissie voor de burgerlijke stand was van mening dat de voorwaarde van het uitsluitend gebruiksrecht van de gemeente geen meerwaarde inhield, ten opzichte van de overige bestaande voorwaarden, namelijk de openbaarheid en het neutraal karakter van de locatie, alsook het feit dat de beslissing bij de gemeenteraad blijft.
De voorwaarde van het uitsluitend gebruiksrecht voor de huwelijkslocatie wordt nu opgeheven. De andere voorwaarden voor de aanwijzing van een huwelijkslocatie door de gemeenteraad – steeds is een besluit noodzakelijk – blijven behouden, namelijk dat het huwelijk moet plaatsvinden op het grondgebied van de gemeente, op een openbare plaats met een neutraal karakter. Aangezien het moet gaan om een openbare plaats, is het niet mogelijk om een huwelijkslocatie aan te wijzen op een privélocatie, zoals bijvoorbeeld een restaurant, een concertzaal of een privétuin. Het huwelijk moet ook nog steeds worden voltrokken op het grondgebied van de gemeente van de woonplaats van een van beide aanstaande echtgenoten. Het blijft dus onmogelijk voor kustbewoners om in de Ardennen te trouwen, en omgekeerd.
De gemeenten kunnen zelf best beoordelen welke plaatsen in hun gemeente geschikt zijn om als huwelijkslocatie te dienen, en of het gaat om een openbare plaats die voldoet aan de voorwaarde van neutraliteit. Bij twijfel kan de gemeente advies vragen aan de bevoegde procureur des Konings (die volgens artikel 191 oud Burgerlijk Wetboek de nietigverklaring kan van elk huwelijk dat niet in het openbaar is aangegaan).